Zapraszam do lektury!

Nieco systematyki:

Zalety wynikające z zastosowania zapinki:
a) Łatwość montażu i demontażu – bez użycia specjalistycznych narzędzi, np. rozkuwacza.
b) Szybkość montażu i demontażu.
c) Wspomniana już na wstępie możliwość dokładnego czyszczenia łańcucha (por. ...).
d) Możliwość szybkiego zespolenia zerwanego łańcucha.
e) Trwałość. Mam spinki, które przejechały ze mną po 8 tys. km.

Sposoby łączenia ogniw łańcucha.
Są mi znane dwa sposoby łączenia ogniw łańcucha:
a) za pomocą spinki,
b) za pomocą sworzni łańcucha (czy to specjalnych, czy to typowych).

Niezbędne wyposażenie:
a) spinka pasująca do naszego łańcucha,
b) rozkuwacz.

Szacowany czas operacji: 10 minut.

Na Fot. 1 przedstawiam spinkę SRAM przeznaczoną dla tzw. „łańcuchów 9-rzędowych”. Jest to zespół dwóch, symetrycznych elementów. W blaszce każdego z elementów umieszczony jest sworzeń. Koniec sworznia posiada nacięcie pasujące do blaszki drugiego elementu.	Fot. 1. Spinka do łańcucha „9”.
Na fot. 2 przedstawiam jedno z moim zdaniem podstawowych narzędzi rowerowych, czyli rozkuwacz do łańcucha, zwany też niekiedy „imadełkiem”. U góry widoczne ruchome ramię pozwalające regulować położenie trzpienia służącego do wypychania sworznia łańcucha. Drugie z ramion pozwala na wygodne chwycenie narzędzia.	Rys. 2. Rozkuwacz.
Na fot. 3 widoczne są niektóre części rozkuwacza. Patrząc od lewej: trzpień, z lekko zaokrąglonym końcem, połączony ze śrubą. Kręcąc ruchomym ramieniem (por. fot. 2) precyzyjnie prowadzimy sworzeń wzdłuż gwintu. Mniej więcej w środku zdjęcia widoczne jest nacięcie, w którym można umieścić pół ogniwa łańcucha. Prawą część rozkuwacza kończy specjalna, wydrążona osiowo śruba o okrągłym łbie. Wypychany sworzeń łańcucha zagłębia się we wnętrzu tej śruby.	Fot. 3. Rozkuwacz, zbliżenie.
Zaczynamy od wybrania ogniwa łańcucha, z którego wyciśniemy rozkuwaczem sworznie. Powinniśmy zwrócić uwagę na dwie rzeczy. Po pierwsze warto, by wypychany sworzeń nie był tzw. „sworzniem serwisowym”, czyli sworzniem który fabrycznie posłużył do scalenia łańcucha. Po drugie wybieramy tę połówkę łańcucha, która jest szersza. Operacja polega na zamienia połówki ogniwa łańcucha wspomnianą spinką.	Fot. 04. Zakładamy rozkuwacz na łańcuch.
Po wyborze miejsca na łańcuch zakładamy rozkuwacz. Założenie rozkuwacza polega na umieszczeniu połowy ogniwa łańcucha w nacięciach rozkuwacza. Następnie kręcimy wydrążoną osiowo śrubą aż do momentu, w którym śruba zablokuje jeden ze sworzni. Z drugiej strony kręcimy ruchomym ramieniem starając się naprowadzić trzpień rozkuwacza na sworzeń łańcucha. Końce sworzni w niektórych łańcuchach są lekko wklęsłe, natomiast koniec trzpienia rozkuwacza jest nieco zaokrąglony. Dzięki temu współosiowe ustawienie trzpienia rozkuwacza ze sworzniem łańcucha jest nieco prostsze. Kluczem do sukcesu jest precyzja dopasowania elementów rozkuwacza do sworznia łańcucha. Nie radzę się spieszyć. Nic nie stoi na przeszkodzie, by parokrotnie spróbować poprawić ich wzajemne ułożenie i zapewnić precyzyjne prowadzenie trzpienia. Gdy już jesteśmy pewni, że wszystko gra, zaczynamy kręcić ruchomym ramieniem rozkuwacza. Początkowo sworzeń stawia dosyć duży opór. Po chwili powinniśmy usłyszeć charakterystyczny trzask oznaczający, że sworzeń wyszedł z pierwszej zewnętrznej blaszki. Kręcimy dalej. Kolejny moment, w którym poczujemy nieco większy opór, oznacza osiągnięcie przez sworzeń punktu, w którym chce on wyjść z drugiej, zewnętrznej blaszki.	Fot. 05. Wyciskamy sworzeń.
Cofamy trzpień rozkuwacza, czyli kręcimy ruchomym ramieniem w przeciwną stronę. Odkręcamy śrubę łączącą rozkuwacz z łańcuchem. Uwaga na przerzutkę! Jeżeli nasz rower jest wyposażony w przerzutkę, to jej sprężyna może spowodować dosyć gwałtowne rozpięcie łańcucha! W wydrążonej śrubie powinien pozostać sworzeń, a w naszej dłoni dwie zewnętrzne blaszki ogniwa łańcucha.	Fot. 06. Cofamy trzpień po wyciśnięciu sworznia.
Na fot. 7 widoczny jest fragment ogniwa łańcucha po wypchnięciu z niego sworznia. Pomiędzy blaszkami znajduje się mała tuleja. Pozostawmy ją pomiędzy blaszkami. Powtarzamy operację na z drugiej strony łańcucha. W wyniku naszych działań oba końce łańcucha powinny wyglądać tak, jak na fot. 7.
Wkładamy połówkę spinki w jeden koniec rozpiętego łańcucha (por. fot. 8). Podobnie postępujemy z drugą częścią spinki i drugą częścią łańcucha.
Dopasowujemy do siebie sworznie spinki.
Ostatni niuans. Po zespoleniu połówek spinki lekko naciągamy łańcuch. Sworznie spinki powinny się przemieścić w skrajne położenie otworków spinki. To wszystko. Nie jest potrzebna regulacja przerzutek, bo nie zmieniła się długość łańcucha. Zdejmowanie spinki polega na wykonaniu tych samych czynności, ale w odwrotnej kolejności. Warto przed próbą zdjęcia spinki przynajmniej wstępnie oczyścić sąsiednie ogniwa łańcucha. Staramy się przemieścić sworzeń z zewnętrznego do wewnętrznego otworku spinki. Możemy sobie pomóc nieco skręcając łańcuch na boki, próbując poruszyć sworznie spinki.
Po zakończeniu akcji powinny pozostać nam w dłoni: zewnętrzne blaszki oraz dwa sworznie.
Na fot. 12 ogniwo zespolone fabrycznym sworzniem. Widać nieco inny (płaski) kształt końca sworznia.

Co może pójść źle?

• Może się zdarzyć, że rozpoczniemy wypychanie sworznia bez ustawienia współosiowo trzpienia rozkuwacza. Jeżeli w porę nie zauważymy naszego błędu, możemy uszkodzić zewnętrzne blaszki ogniwa łańcucha.
• Możemy zapomnieć o wsadzeniu pomiędzy blaszki wewnętrzne krótkiej tulei widocznej na fot. 7.

Jak to jest z szerokością łańcucha? Czy spinka 9 będzie pasowała do każdego łańcucha 9-rzędowego?

Teoretycznie jest tak:

Istnieją dwa ważne parametry definiujące różnie mierzone szerokości łańcucha.

Pierwszy to wewnętrzna odległość między blaszkami ogniwa w najwęższym miejscu. Ten parametr narzuca maksymalną szerokość zębów koronek kół łańcuchowych. W łańcuchach 8-rzędowych jest to szerokość 3/32 '', czyli 2,38 mm. W łańcuchach 9 i 10-rzędowych jest to jednakowa szerokość 11/128 '' czyli 2,18 mm.

Drugi to szerokość ogniwa łańcucha w najszerszym miejscu. I tu uwaga. Wcale nie znaczy to, że jest to szerokość pinu łańcucha, o czym autor osobiście się przekonał. W przypadku łańcuchów Shimano najszersze miejsce wypada mniej więc w połowie długości między pinami. Różnice w szerokości ogniwa uzyskuje się np. poprzez zmniejszenie grubości blaszek, skrócenie sworzni itp.

A jak jest w praktyce? W praktyce spróbowałem zmierzyć kilka posiadanych łańcuchów za pomocą precyzyjnej, elektronicznej suwmiarki. Próby pomiaru pierwszego parametru związanego z szerokością za pomocą suwmiarki były na tyle problematyczne, że nie pozwoliły mi traktować uzyskanych wyników za wiarygodne. Powstaje np. pytanie na ile podczas pomiaru wolno rozpychać szczęki suwmiarki? Czy zapamiętać położenie, gdy szczęki zostały maksymalnie rozepchnięte? Poprzestanę na wniosku, że do pomiaru tak niewielkich szczelin należałoby użyć innego przyrządu pomiarowego.

W praktyce za pomocą suwmiarki można uzyskać wiarygodne pomiary tylko zewnętrznego wymiaru łańcucha, ale też nie zawsze. Przepis mówi bowiem jasno: "szerokość ogniwa łańcucha w najszerszym miejscu". Czyli gdzie? No właśnie. Pierwszym miejscem, w którym warto wykonać pomiar, jest ogniwo w miejscu, gdzie sworzeń spina zewnętrzne i wewnętrzne blaszki (por. artykuł o budowie łańcucha). Ten pomiar można wykonać dosyć pewnie i powinien dawać powtarzalne wyniki. Nie jesteśmy bowiem w stanie za pomocą szczęk suwmiarki zgnieść sworznia. Drugie miejsce, do którego należy przyłożyć suwmiarkę, jest połowa długości zewnętrznych blaszek ogniwa. W niektórych łańcuchach Shimano blaszki te są specjalnie wyprofilowane, co prawdopodobnie ma ułatwiać wspinanie się łańcucha po brzegach koronek (kół z zębami). Niestety jednoznaczny pomiar jest problematyczny. Sporo zależy od tego jak mocno zgnieciemy szczęki suwmiarki, a innymi słowy w którym momencie dokonamy odczytu. Wydaje się, że nie bez znaczenia jest też zużycie łańcucha, czyli czy mierzony łańcuch jest nowy. Dane o teoretycznej szerokości łańcuchów są trudno dostępne. Dane prezentowane w poniższej tabeli należy traktować ostrożnie. Podkreślono najczęściej podawane szerokości.

Bardzo oszczędny w słowach jest Shimano. Kupując łańcuch znajdujemy na opakowaniu szczątkowe informacje o jego wymiarach. Tak jakby najważniejsza była liczba ogniw. W opakowaniu znajdziemy kilometrową instrukcję w kilkunastu językach, ale znowu ani wzmianki o szerokości łańcucha.

Sprawdziłem za pomocą suwmiarki jak mają się wymiary niektórych łańcuchów 9-rzędowych Shimano do wymiarów "złotej" zapinki  9SPD SRAM.

Porównanie obu tabelek pokazuje, że spinka SRAM9 ma wymiary raczej 8-rzędowych napędów, ale w innym miejscu wypada najszerszy punkt: nie na  środku blaszki, tylko na sworzniu. Z moich doświadczeń wynika, że spięty nią łańcuch CN-HG73 działa bez zarzutu. Być może do niektórych łańcuchów 9-rzędowych nadawałaby się spinka przystosowana do pracy 10-rzędowymi?

Mam sygnały, że spinka SRAM9 po założeniu na niektóre łańcuchy Shimano jest luźna, co grozi rozpięciem łańcucha. Cóż, nie pozostaje mi nic innego jak osobiście przekonać się, czy to prawda. O wynikach poinformuję.

Komentowanie za pomocą rozszerzenia JComments zostało wyłączone. Zapraszam do dodawania komentarzy za pomocą aplikacji Disqus.